Pływanie a wady postawy u naszych dzieci

W tym artykule chcemy pokazać jak wpływ ćwiczeń ruchowych w wodzie działa na proces korekcji wad postawy ciała dzieci z wadami postawy. Aktywność ruchowa jest niezbędna do prawidłowego rozwoju dzieci, w związku z czym, dzieci, które uczestniczą w zajęciach gimnastyki korekcyjnej w szkole w ilości 2 godzin tygodniowo i dodatkowo uczestniczą w zajęciach na pływalni, mają zapewniony pełny program procesu korekcyjnego.

Aktywność fizyczna człowieka uwarunkowana jest jego rozwojem fizycznym, psychicznym i kulturowym. Jest ważna w każdym okresie życia. Ograniczenie aktywności fizycznej tworzy ryzyko dla zdrowia dzieci i młodzieży. W dzisiejszych czasach niepokojącym zjawiskiem jest wysoki procent dzieci z wadami postawy i z roku na rok liczba ta rośnie.

Powszechnie uważa się, że jedną z ważniejszych przyczyn tego stanu rzeczy jest siedzący tryb życia. Ograniczenie aktywności ruchowej poprzez zainteresowanie uczniów telewizją, komputerami, często wadliwym planem lekcji w szkołach, brakiem odpowiednich warunków do nauki jest przyczyną powstawania wad postawy.

W pierwszym etapie nauki pływania korekcyjnego dziecko stopniowo przystosowuje organizm do pracy w środowisku wodnym

Zadaniem tego etapu jest opanowanie pływania na piersiach i grzbiecie z użyciem wahadłowej pracy nóg z umiejętnością wydechu do wody i otwierania oczu w wodzie.

W tym etapie należy szczegółowo analizować przyczyny błędów w wykonywaniu określonych ćwiczeń w wodzie i uwzględnić je w procesie metodycznym. Czas jednostki lekcyjnej w pierwszym etapie zależy od wieku dziecka i powinien trwać około 30 – 45 minut a temperatura wody nie powinna być niższa niż 28°C.

Skuteczną formą nauczania w tym okresie są zabawy i ćwiczenia w formie rywalizacji, których stosowanie zmniejsza napięcie mięśniowe i lęk przed zanurzeniem. Zajęcia prowadzone w tej formie zachęcają dzieci do wykonywania tych ćwiczeń.

W tej fazie nauczania utrudnieniem jest nadmierne napięcie mięśniowe i przykurcze towarzyszące wadom postawy. Trudności sprawiają nawet najprostsze formy lokomocji w wodzie jak również skoordynowanie ćwiczeń z rytmem oddechowym. Ze względu na szybkie męczenie się dzieci, należy odpowiednio dozować czas odpoczynku między ćwiczeniami.

Etap pierwszy jest etapem w którym uczy się dzieci:

• wejścia do wody (po drabince, stopniach, z brzegu),
• marszu w wodzie w przód i w tył,
• podskoków w wodzie,
• biegów w wodzie,
• ćwiczeń z znużeniem w miejscu i w marszu,
• zanurzania głowy w wodzie,
• otwierania oczu w wodzie,
• oddychania w wodzie,
• ćwiczeń wypornościowych,
• leżenia na piersiach i grzbiecie,
• poślizgu przodem i tyłem,
• wahadłowej pracy nóg na piersiach i grzbiecie.

Pierwszy etap nauczania nie powinien trwać dłużej niż 20 – 25 jednostek lekcyjnych.

Zadaniem drugiego etapu nauki pływania korekcyjnego jest opanowanie największej liczby pływackich sposobów korekcyjnych

Etap ten wymaga podziału dzieci na grupy uwzględniające rodzaj wady postawy oraz dokładności nauczania pływackich ćwiczeń korekcyjnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na egzekwowanie określonych zadań co jest warunkiem osiągnięcia oczekiwanych efektów.

Każde pływackie ćwiczenie korekcyjne powinno angażować maksymalną ilość zaburzonych grup mięśniowych. Należy unikać ćwiczeń o zbyt dużym stopniu trudności, zakłócających dokładność ich wykonania. Należy stosować przybory zwiększające wypór ciała.

Trzeci etap jest etapem właściwym pływania korekcyjnego. Oprócz doskonalenia i zwiększenia stopnia trudności realizuje się odpowiednie obciążenie jednostki lekcyjnej

Zajęcia przypominają formę treningu pływackiego. Efekty zależą od obciążenia siłowego, intensywności ruchu i czasu trwania ćwiczeń. Dla właściwego zabezpieczenia skorygowanej postawy najbardziej wskazany jest trening wytrzymałościowy.

„Wytrzymałość siłową charakteryzują ćwiczenia o średniej intensywności (mała lub średnia prędkość pływacka) i średnim czasie trwania (średni dystans)”. Powyższe parametry należy dobierać indywidualnie dla danej grupy.

Prostym sposobem ustalania obciążenia organizmu jest próba pośrednia, określona pomiarem liczby tętna tuż po wysiłku (tętno maksymalne dla dzieci w wieku szkolnym nie powinno być większe niż 220 uderzeń/minutę).

Drugim i trzecim etapie pływania korekcyjnego obowiązuje podział dzieci na grupy pod względem wad postawy. Jest to konieczne ze względu na zastosowanie określonych stylów pływackich w postępowaniu korekcyjnym poszczególnych wad.

Poszczególne style pływackie różnią się między sobą ułożeniem ciała w wodzie, zmianami tego ułożenia w czasie cyklu ruchów wiosłujących i sposobem wykonywania ruchów rękami i nogami. W każdym stylu zaangażowane są inne mięśnie co wpływa na wzajemne ułożenie poszczególnych segmentów ciała.

Przy stale powtarzających się ruchach pływanie może kształtować postawę ciała. Dzięki analizie poszczególnych stylów pływackich można wykorzystać dany styl do korygowania określonej wady postawy.

Styl klasyczny

Styl klasyczny pływania może być stosowany w korekcji:

• pleców wklęsłych i skoliozach lędźwiowych,
• kolan szpotawych,
• płaskostopia.

Nie wolno stosować go w korekcji koślawości kolan, natomiast przy plecach okrągłych i skoliozach piersiowych należy zmodyfikować pracę rąk (powinny być prowadzone tuż pod powierzchnią wody).

Kraul

Kraul na grzbiecie ma zastosowanie w korekcji:

• pleców okrągłych, wklęsłych i wklęsło – okrągłych,
• kolan koślawych,
• płaskostopia.

Przy skoliozach należy zmienić naprzemienną pracę rąk na równoczesną – uniknie się rotacji kręgosłupa. Nie ma przeciwwskazań do zastosowania tego stylu w korekcji wad postawy.

Kraul na piersiach może być zastosowany w korekcji wad odcinka piersiowego kręgosłupa, którym nie towarzysza zmiany w odcinku piersiowym, w koślawości kolan i płaskostopiu.

Nie wolno tego stylu stosować w korekcji wad występujących w odcinku piersiowym kręgosłupa, ponieważ podczas pływania tym stylem bardzo silnie wzmacniają się mięśnie przedniej strony klatki piersiowej, które przy plecach okrągłych i skoliozach są już przykurczone.

Podczas pływania kraulem występuje duża rotacja kręgosłupa w odcinku piersiowym, która powiększyć może garb żebrowy w skoliozach. Nie wolno tego stylu wykorzystywać do korekcji pleców wklęsło-okrągłych.

Delfin

Najtrudniejszym i najmniej wykorzystywanym w pływaniu korekcyjnym jest styl – delfin. Można go wykorzystać do korekcji płaskostopia, koślawości kolan i wad odcinka lędźwiowego tylko pracą nóg.

Nie wolno tego stylu stosować przy plecach okrągłych i wklęsłych ponieważ pływanie delfinem pogłębia lordozę lędźwiową.

Do korekcji wad postawy wykorzystuje się style pływackie jedynie wówczas, gdy są w pełni właściwie opanowane.

Przybory

W pływaniu korekcyjnym wskazane jest stosowanie różnych przyborów. Najczęściej stosowanym przyborem jest deska pełniąca wiele funkcji:

• ułatwia utrzymanie ciała na wodzie pozwalając czuć się bezpieczniej i przyśpiesza naukę samodzielnego pływania,
• umożliwia doskonalenie stylów pływackich (możliwość pracy samymi rękoma gdy nogi trzymają deskę i samymi nogami gdy deska trzymana jest rękoma),
• umożliwia intensyfikacji pracy ustawiając deskę prostopadle do kierunku pływania (duży opór czołowy jaki stawia deska, zmusza do większego wysiłku),
• wymusza ustawienie odcinków ciała (pływanie na plecach z deską pod głową i łopatkami powoduje zmniejszenie kifozy piersiowej),
• umożliwia ograniczenie ruchów (pływanie na brzuchu z deska pod klatka piersiowa i głową powoduje wyłączenie ruchów odcinka piersiowego kręgosłupa, odcinka szyjnego i głowy co pozwala na skupieniu się na ruchach nóg, miednicy i odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
• umożliwia aktywny odpoczynek (pływanie z deska na plecach jest odpoczynkiem po intensywnym pływaniu kraulem),
• zwiększa atrakcyjność zajęć.

Wykorzystując deskę w zajęciach pływania korekcyjnego można stosować wiele pozycji i sposobów pływania.

Okres pływania korekcyjnego realizuje się do czasu całkowitej poprawy postawy ciała lub zakończenia okresu dojrzewania.